ضروری نیست که درباره‌ی هر اتفاق یا مسئله یا مشکلی صاحب‌نظر باشی.
و اگر در مورد چیزی نظری داشتی حتما لازم نیست که آن را ابراز کنی. و اگر خواستی آن را ابراز کنی ضروری نیست که برای هرکس یا در هر مناسبتی آن را بگویی.
اگر آن را ابراز کردی حتما لازم نیست که در گفتنش هیجان نشان داده یا بر آن تعصب نشان دهی یا گمان کنی که نظرت حقی است که باطل بدان راه ندارد.
و اگر کسی با نظرت مخالفت کرد حتما به این معنی نیست که آن شخص دشمن یا منتظر فرصت برای ضربه زدن به تو و حسود باشد.
و هر گاه از کسی انتقاد کردی حتما لازم نیست که تلاش کنی او را زشت یا ساقط کرده و یا به او توهین کنی و از هر خوبی او را عاری بدانی.
اگر با کسی اختلاف پیدا کردی ضروری نیست که با او دشمنی کنی یا به دشمنی با او دعوت کنی و تا جایی که بتوانی او را رسوا کنی.
واگر بین تو و شخصی خصومتی وجود داشت حتما لازم نیست که این خصومت را به هر کسی که با تو در ارتباط است منتقل کرده و شعارت این باشد که «با من یا ضد من» است. بلکه خصومت باید تا حد امکان میان اصحاب آن باقی بماند.
و اگر مقاله یا قصیده‌ای نوشتی حتما لازم نیست کلمات یا صفحات و یا ابیات آن را به درازا بکشی بلکه کافی است منظورت را برسانی و اگر بتوانی با کمترین تکلف و کوتاه‌ترین عبارت‌ها این کار را بکنی بهتر است.
و هرگاه سخن گفتی یا وارد سخن کسی شده یا اظهار نظر کردی، حتما لازم نیست که پرگویی کنی و شنوندگان یا حضار را خسته کنی، در حالی که منظور خود را رسانده‌ای و نیازی به بیشتر گفتن نیست. و اگر گفته شود «ای کاش بیشتر می‌گفت»، بهتر از این است که گفته شود «ای کاش ساکت می‌شد». اگر بسیاری از افراد این نکته را رعایت می‌کردند از خستگی تکرار و سنگینی و طولانی‌شدن‌های سردرد آور و ملال آور نجات می‌یافتیم.
حتما لازم نیست که در هر مجلسی در صدر باشی و در هر سخنی، پیشگام؛ هر چقدر هم از نظر علمی و فرهنگی بالا باشی؛ چرا که هر فضایی فضای تو و هر روزی روز تو نیست.
و حتما لازم نیست اگر در روزی کوتاهی کردی یا در حق کسی که بر گردنت حق دارد کوتاهی نمودی آن کوتاهی را بهانه‌ای برای ادامه‌ی کوتاهی‌ها و ترک احسان قرار دهی.
وحتما لازم نیست اگر از کسی بدت می‌آید او را از این امر باخبر سازی، با این حجت که تو انسان رک‌گویی هستی؛ بلکه حکمت اقتضا می‌کند که آن را در دل خودت نگه داری زیرا: {عَسَى اللَّهُ أَن يَجْعَلَ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَ الَّذِينَ عَادَيْتُم مِّنْهُم مَّوَدَّةً} [الممتحنة:۷]. (چه بسا الله ميان شما و كسانى كه با آنها دشمنى مى‌ورزيد دوستى پديد آورد)
دکتر محمد بن ابراهیم الحمد