نصیحت‌های گرانبهای علامه محمد بن صالح العثیمین

از محمد بن صالح العثیمین به فرزندم که الله حافظش باشد:

از من خواسته‌ای تا برایت روش و برنامه‌ای مشخص کنم که در زندگی‌ات بر اساس آن پیش بروی و من از الله متعال خواهانم که همه‌ی ما را به آنچه در آن هدایت و پیشرفت و درستی و ثابت‌قدمی است توفیق دهد؛ و ما را هدایت‌یافتگان هدایتگر و نیکوکاران اصلاح‌گر قرار دهد. پس می‌گویم:

نخست: در مورد الله عزوجل:

۱- تلاش کن که همواره با الله عزوجل باشی و عظمت او را در خاطر داشته باشی و در نشانه‌هایش در هستی مانند آفرینش آسمان‌ها و زمین و آنچه با حکمت فراوان و قدرت شگفت‌آورش آفریده تفکر کنی و به رحمت و منت بس‌بزرگ او و نشانه‌هایش در شریعت که با آن پیامبرانش، به ویژه‌ی خاتم آنها محمد ـ صلی الله علیه وسلم ـ را فرستاده‌ است بیندیشی.

۲- اینکه قلبت مملو از محبت الله متعال باشد؛ به خاطر نعمت‌هایی که به تو ارزانی داشته و بدی‌هایی که از تو دور نموده است، و به ویژه برای نعمت اسلام و پایداری بر آن، تا جایی که الله محبوب‌ترین کس نزد تو شود.

۳- اینکه قلبت مملو از تعظیم و بزرگداشت الله عزوجل باشد تا جایی که باعظمت‌ترین چیز در قلب تو الله باشد. هنگامی که محبت و بزرگداشت الله را با هم در قلبت قرار دهی، می‌توانی در فرمانبرداری از الله ثابت‌قدم بمانی و به خاطر محبتت نسبت به او آنچه فرمان داده را به درستی انجام دهی و به خاطر بزرگداشت او آنچه را نهی فرموده رها می‌کنی.

۴- اینکه در عبادت‌هایت مخلص باشی و در تمامی احوالت بر او توکل کنی تا بدینوسیله مقام {إِيَّاكَ نَعْبُدُ وإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ} را به دست آوری و در قلب خویش این را به یاد داشته باشی که تو به خاطر پایبندی به فرمان‌های الله اوامرش را انجام می‌دهی و به خاطر پایبندی به اموری که ممنوع کرده است، حرام‌هایش را ترک می‌کنی زیرا تو با این‌کار طعم عبادت را می‌چشی که این طعم با غفلت به دست نمی‌آید و در امورت مددهایی از جانب الله می‌یابی که با اعتماد بر نفس خویش برایت حاصل نمی‌شود.

دوم: در مورد رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ

۱- اینکه محبت او را بر محبت هر آفریده‌ای و روش و سنت او را بر هر روش و سنتی مقدم بدانی.

۲- اینکه پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ را در عبادت‌ها و اخلاقت پیشوا قرار دهی و هنگامی که عبادتی را انجام می‌دهی به خاطر داشته باشی که تو از او پیروی می‌کنی و گویی که او در برابر تو قرار دارد و تو گام به گام از وی پیروی کرده و راهش را در پیش می‌گیری. همچنین در رفتار با مردم خودت را مزین به اخلاق او کن؛ اخلاقی که الله عزوجل درباره‌ی آن فرموده: {وَإِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِيمٍ} [القلم: ۴] «و قطعا دارای خوی بس‌بزرگی (یعنی صفات پسندیده و افعال حمیده) هستی». و هرگاه به این اخلاق پایبند گشتی با تمام وجود به آموختن علم شریعت و اخلاق او مشتاق خواهی شد.

۳- اینکه دعوت‌کننده به سنت پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ و یاور و مدافع آن باشی، چرا که الله متعال به اندازه‌‌ای که شریعتش را یاری کنی تو را یاری خواهد نمود.

سوم: در مورد اعمال روزانه‌ات غیر از فرض:

۱- چون در شب برخواستی الله متعال را یاد کن و با هر دعایی که خواستی او را بخوان، چرا که در این هنگام فرصت پذیرفته شدن دعا بسیار بیشتر است و این سخن الله متعال را تلاوت کن: { إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ…} [آل عمران: ۱۹۰] تا آخر سوره‌ی آل عمران که ده آیه است.

۲- هر اندازه می‌توانی در آخر شب نماز بخوان و نمازهایت را با وتر به پایان برسان.

۳- به اذکار صبح‌گاه هر اندازه برایت میسر شد پایبند باش. و صد بار بگو: «لا إله إلا الله وحده لا شريك له له الملك وله الحمد وهو على كل شيء قدير».

۴- دو رکعت نماز ضحی را بخوان.

۵- به اذکار شام‌گاه هر اندازه برایت میسر شد پایبند باش.

چهارم: در مورد فراگیری علم:

۱- بر حفظ کتاب الله متعال مشتاق باش و در هر روز مقداری معین را برای خودت تعیین کن که بر آن مداومت داشته باشی و تلاوتت با تدبر و فهم باشد و هرگاه در اثنای قرائت نکته‌‌ و فایده‌ای را یافتی آن را یادداشت کن.

۲- برای حفظ احادیث صحیح تلاش کن و از جمله‌ی آن کتاب عمدة الأحکام را حفظ کن.

۳- تلاش کن در فراگیری علم ثابت قدم بوده و متمرکز باشی و به گونه‌ای نباشد که کمی از این و اندکی از آن را بیاموزی زیرا این کار وقتت را هدر داده و ذهنت را از هم گسیخته می‌سازد.

۴- از کتاب‌های کوچک آغاز کرده و آنها را به خوبی بفهم سپس به سراغ کتاب‌های بالاتر برو تا اینکه به تدریج علم را آموخته و در قلبت رسوخ کرده و نفست به آن اطمینان یابد.

۵- تلاش کن اصول و قواعد مسائل را فرا بگیری و هر اصل و قاعده‌ی جدیدی که با آن مواجه شدی را یادداشت کن. می‌گویند: «من حرم الأصول حرم الوصول» هر کس از اصول محروم شد از رسیدن محروم می‌شود.

۷- مسائل علمی را با استادت یا کسی که از نظر علمی و دینی به او اعتماد داری به بحث و مناقشه بگذار و اگر این افرادی که نام بردم نبودند تلاش کن در ذهنت تصور کنی که با کسی آنها را بررسی می‌کنی…

این بود نصیحت‌های من، و از الله متعال خواهانم که آنچه به نفعت هست را به تو بیاموزد و علمت را افزون کرده و تو را از بندگان صالح و گروه رستگار خویش قرار دهد.

والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته.

نوشته‌ی محمد بن صالح العثیمین در ۳ رجب سال ۱۴۱۲ هجری.